طراحی تجربه کاربری چیست؟
اگر تجربه کاربری را به عنوان کیفیت تجربه یک کاربر بدانیم، طراحی تجربه کاربری فرآیند ایجاد و شکل دادن چنین تجربه مثبتی در کاربر تفسیر می‌شود. در پاسخ به پرسش «طراحی تجربه کاربری چیست؟» نباید صرفاً شکل و شمایل و ظاهر یک محصول را لحاظ کرد. بلکه باید کل فرآیندی را در نظر گرفت که باعث می‌شود آن محصول منطقی، جذاب، کاربردی و کاربرپسند تلقی شود. چنین فرآیندی اگر به درستی اجرا شود، باعث رضایت مشتری خواهد شد. شاید بتوان این فرآیند را در المان‌های زیر خلاصه کرد:
- استراتژی: در این مرحله از فرآیند، اهداف محصول دیجیتال (مثلاً وب‌سایت) مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد. منظور از اهداف، هم هدف‌های مدنظر کاربران نهایی سایت است و هم اهدافی که توسط مالکان سایت تعریف شده است.
- تعیین چارچوب: در این گام، جزئیات بیشتری از محصول در نظر گرفته می‌شود. به عبارتی در مورد کاربردها و ویژگی‌های آن به یک جمع‌بندی می‌رسیم.
- تعیین ساختار: در مرحله تعیین ساختار شما به بیان ساده ساختار مربوط به محصول را معین می‌کنید. مثلاً اینکه کاربران چگونه از یک قسمت سایت به قسمت دیگر بروند تا در نهایت بتوانند به اهداف خود برسند.
- طراحی استخوان‌بندی: بعد از تعیین ساختار کلی، در این مرحله به شکل دقیق‌تری به جزئیات کار توجه می‌شود. مثلاً در مورد یک وب‌سایت، اینکه دکمه‌ها، منوها و سایر محتوای مربوط به هر صفحه چگونه باشند، باید در این مرحله تصمیم‌گیری شود.
- سطح کار: در اینجا است که دیگر عملاً وارد مسئله طراحی و سطح بالایی و نمایشی کار می‌شویم. اگر با اصول طراحی سایت آشنا باشید، مواردی چون رنگ‌بندی، تصاویر، فضاهای خالی، تایپوگرافی و … که در واقع طراحی اصلی و کامل شده سایت را ایجاد می‌کنند، در این بخش گنجانده می‌شوند.
اهمیت تجربه کاربری چیست؟
در باب اهمیت UX و تجربه کاربری، شاید بتوان مسائل مختلفی را عنوان کرد. اما به طور کلی می‌توان UX را از دو جهت حائز اهمیت دانست. یکی از جهت تجارت و کسب‌وکار و دیگری از لحاظ بعد انسانی قضیه است که اهمیت تجربه کاربری مشخص می‌گردد. در ادامه توضیح مختصری از هریک ارائه می‌کنیم.
اهمیت UX در تجارت
خب مسلماً اگر یک محصول حس خوشایند و تجربه شیرینی را در یک کاربر ایجاد کند، وی به آن محصول علاقه‌مند می‌شود. همین مسئله زمینه استفاده مجدد وی را فراهم می‌کند. چه بسا در آینده نزدیک، همین کاربر به یک مشتری وفادار سایت شما تبدیل شود. از آن هم یک پله جلوتر بروید. وی می‌تواند سایت یا محصول شما را به دوستان و سایر افراد معرفی کند و به نوعی برای سایت شما مشتری جذب کند. این مسئله برای شهرت برند شما بسیار حیاتی است. در واقع همین عوامل هستند که در نهایت یک تجارت، محصول یا خدمت را موفق و سودآور می‌سازند.
اهمیت تجربه کاربری در بعد انسانی
علاوه بر اهمیت تجربه کاربری در تجارت، از نظر بعد انسانی و توجه به نیازهای انسان نیز این مسئله حائز اهمیت است. وقتی شما به UX سایت خود اهمیت می‌دهید و سعی می‌کنید تجربه مناسبی برای کاربران ایجاد کنید، در حقیقت به آرامش و آسایش آنها کمک کرده‌اید. آنها می‌توانند در یک فضای مناسب و لذت‌بخش، بدون به‌هم‌ریختگی و خستگی، خدمت و محصول خود را دریافت کنند.
حتی یک طراحی تجربه کاربری مناسب سعی می‌کند افراد ناتوان و معلول را هم در نظر بگیرد. یعنی سایت و محصول دیجیتال شما باید برای همه انسان‌ها قابل استفاده باشد. حتی آن‌هایی که از مکان دیگر می‌آیند یا نیازهای خاص و متفاوتی نسبت به عموم مردم دارند. این موارد همگی اهمیت تجربه کاربری در بعد انسانی قضیه را نشان می‌دهند. به زبان ساده، انسان به UX نیاز دارد و باید بتواند تجربه مطلوبی از یک محصول دیجیتال بدست آورد.
چه عواملی نشان‌دهنده UX مطلوب هستند؟
خب ما تاکنون در مورد اینکه «تجربه کاربری چیست» صحبت کردیم، اما سؤال اصلی‌تر آن است که چگونه تجربه مناسبی برای کاربران سایت خود ایجاد کنیم؟ در واقع معیارها در تعیین یک UX مناسب چه هستند؟ شاید پاسخ به این سؤال چندان ساده نباشد. اما به طور کلی اصولی در طراحی تجربه کاربری مطرح هستند که بهتر است هر طراح از آنها تبعیت کند.
تمرکز بر کاربر
مسلماً در مبحث UX، آنچه بیشتر برای فرآیند تجربه کاربری اهمیت پیدا می‌کند، توجه داشتن به نیازهای کاربران است. در واقع باید سعی کنید محصول دیجیتال شما نیاز کاربران را برطرف کند و مشکلات آنها را حل کند.
پایداری و هماهنگی
اینکه طراحی شما در مورد محصول موردنظر به گونه‌ای باشد که باعث سردرگمی کاربران نشود، مهم است. مثلاً تمامی صفحات، محصولات و … باید همگن و هماهنگ باشند. این هماهنگی می‌تواند در مسائل مختلفی چون طرح، رنگ‌بندی، استفاده از فونت و … لحاظ شود.
ساختار سلسله‌مراتبی
منظور از رعایت ساختار سلسله‌مراتبی به عنوان یک اصل در طراحی تجربه کاربری چیست؟ باید در طراحی خود و فرآیند تجربه کاربری که در پیش می‌گیرید، سعی کنید المان‌های مهم‌تر را در حالت برجسته‌تری نمایش دهید. اولویت آنها را بالا ببرید. توجه به این مسئله چه در بعد مطالب و ساختار اطلاعاتی سایت و چه در بعد طراحی بصری آن ضروری است.
بافت و فرهنگ
توجه به بافت و فرهنگ مخاطبان یا همان کاربران نیز از اصول تجربه کاربری محسوب می‌شود. شما با درنظر گرفتن محیطی که قرار است محصول شما در آن به فروش برسد و توجه ویژه به نیازها و فرهنگ مخاطبان، قطعاً می‌توانید تجربه بهتری را برای کاربران رقم بزنید.
اختیار دادن به مخاطبان
یکی از مسائلی که باعث می‌شود مخاطبان شما تجربه کاربری بهتری داشته باشند، ارائه اختیارات لازم به آنها است. مثلاً فرض کنید اگر قرار است کاربران در سایت یا نرم‌افزار شما متنی بنویسند، اینکه اگر اشتباهی کردند بتوانند تنها آن قسمت اشتباه را حذف کنند1Undo و نیازی به انجام فرآیند از ابتدا نباشد، از جمله اختیاراتی است که می‌توانید به کاربران بدهید تا تجربه کاربری بهتری را برای آنها رقم بزند.
در دسترس بودن
همان‌طور که قبلاً هم ذکر شد، دسترسی مناسب2Accessibility یکی از اصول UX است. یعنی تمامی افراد تا حد امکان (ولو افراد کم‌توان و دارای معلولیت) باید بتوانند از محصول دیجیتال شما استفاده کنند.
کاربری مناسب
منظور از کاربری مناسب آن است که کاربران بتوانند به راحتی از نرم‌افزار یا محصول شما استفاده کنند. مثلاً اگر فردی برای بار نخست به سایت شما مراجعه می‌کند، آیا به راحتی می‌تواند متوجه منظور شما شود؟ آیا می‌تواند از امکانات سایت به خوبی در همان نگاه اول مطلع شود؟ یا مثلاً اگر کاربری مدت زمان زیادی از یک محصول دیجیتال استفاده نکرده است، با بازگشت مجدد به آن نرم‌افزار یا سایت، آیا می‌تواند به راحتی طرز استفاده آن را به خاطر بیاورد؟ پاسخ صحیح و اجرای نکات لازم برای دستیابی به پاسخ‌های این سؤالات به‌صورت عملی در سایت یا محصول شما، کمک می‌کند تا تجربه کاربری خوبی داشته باشید.
تفاوت UX و UI چیست؟
گرچه این مقاله بیشتر به توضیح تجربه کاربری می‌پردازد و سعی آن پاسخ به سؤال «تجربه کاربری چیست؟» است، اما اصطلاح مشابه دیگری به نام UI یا رابط کاربری هم در این زمینه مطرح است. این دو اصطلاح UI و UX معمولاً در کنار یکدیگر به کار می‌روند، اما مهم است که تفاوت آن دو را درک کنید.
به عبارت ساده باید بگوییم UX یک عبارت گسترده است. هر چیزی که مرتبط با تجربه کاربر باشد و به نوعی روی کاربر تأثیر بگذارد، در این حیطه قرار می‌گیرد. لذا می‌توان آن را یک شاخه جامع در نظر گرفت که تحقیق، تجزیه و تحلیل و درک درست نیازهای کاربران از الزامات موفقیت در آن است.
در نقطه مقابل، UI که مخفف User Interface است، به همان سطحی که کاربر نهایی با محصول شما ارتباط برقرار می‌کند، محدود می‌شود. بیشتر به جنبه‌های طراحی بصری سایت یا نرم‌افزار می‌پردازد. اینکه دکمه‌ها، متون، صفحات و … چگونه طراحی شوند و یا عمل کنند، در این حیطه جای می‌گیرد. در مجموع نسبت به UX، علم بسیار محدودتری است و به‌صورت متمرکزتری روی مباحث طراحی کار می‌کند.
اما باید به این نکته توجه داشته باشید که نحوه طراحی یک رابط کاربری یا همان رعایت اصول UI می‌تواند بر روی تجربه کاربری سایت یا محصول دیجیتال شما اثرگذار باشد. لذا UI برای بهبود UX ضروری است.
جمع‌بندی
در این مقاله به موضوع تجربه کاربری یا همان User Experience پرداختیم. ابتدا توضیح دادیم که تجربه کاربری چیست و سپس در مورد اهمیت آن صحبت کردیم. همچنین در مورد عواملی که می‌توانند در بهبود تجربه کاربری و در نتیجه بهینه شدن سایت شما مؤثر باشند، سخن به میان آمد. در پایان نیز به تفاوت میان UX و UI اشاره مختصری داشتیم تا علاقه‌مندان به حیطه طراحی وب بتوانند به درک بهتری در این زمینه برسند. البته در دنیای وردپرس نیز افزونه‌های مرتبط با UX وجود دارند که به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم می‌توانند به شما در این راستا کمک کنند.
